Gospodarka magazynowa

Księgowanie gospodarki magazynowej

W niniejszym artykule przedstawiamy najważniejsze pojęcia księgowe związane z prowadzeniem magazynu w ramach pełnej księgi handlowej - zgodnie z Ustawą o Rachunkowości (UoR).

 

Gospodarka magazynowa - podstawowe pojęcia księgowe

Towary handlowe stanowią składnik aktywów obrotowych jednostki. Towary handlowe są zazwyczaj kupowane od kontrahentów, z przeznaczeniem do dalszej sprzedaży.

Towary mogą pochodzić z własnej produkcji - jako przekazane do sprzedaży. Towary najczęściej jednak nie są poddawane obróbce w ramach jednostki gospodarczej.

Towarami mogą być rzeczy ruchome, jak również nabyte i przeznaczone do sprzedaży - nieruchomości, opracowania lub dokumentacje. W szczególności, do towarów zaliczamy roboty i usługi wykonane przez podwykonawców robót budowlano-montażowych oraz prace projektowe, przeznaczone do odsprzedaży kontrahentom lub kompletacji dostaw realizowanych przez jednostkę działającą w charakterze generalnego dostawcy.

 

Zasady wyceny zapasów rzeczowych aktywów obrotowych

Szerzej na temat wyceny aktywów piszemy w osobnym artykule. Materiały wytworzone we własnym zakresie wycenia się na potrzeby ewidencyjne w koszcie ich wytworzenia. W kosztach wytworzenia, zgodnie z art. 28 ust. 3 ustawy o rachunkowości, uwzglęnia się koszty bezpośrednie oraz uzasadnionej części pośrednich kosztów produkcji, czyli całych wydziałowych kosztów zmiennych oraz takiej części wydziałowych kosztów stałych, jaka odpowiada poziomowi tych kosztów przy normalnym stopniu wykorzystania zdolności produkcyjnych.

Nabyte, lecz jeszcze fizycznie nieotrzymane materiały i towary (czyli tzw. materiały lub towary w drodze), a także materiały lub towary już otrzymane, lecz jeszcze niezafakturowane przez dostawców (a więc tzw. dostawy niefakturowane), mogą być wyceniane na poziomie:

  • rzeczywistych cen ich nabycia lub zakupu,
  • stałych cen ewidencyjnych skorygowanych o odchylenia.
 

Ceny ewidencyjne

Zgodnie z art. 34 ust. 4 ustawy o rachunkowości, jako cen ewidencyjnych w gospodarce magazynowej można używać:

  • średnioważonych cen przeciętnych,
  • metody FIFO
  • metody LIFO
  • szczegółowej identyfikacji cen tych składników aktywów, które dotyczą ściśle określonych przedsięwzięć.

Nadrzędną zasadą wyceny na dzień bilansowy – bez względu na przyjęte w tym zakresie różne rozwiązania – jest zasada zawarta w art. 28 ust. 1 pkt 6 ustawy o rachunkowości. Można ją przedstawić następująco: aktywa i pasywa ujmuje się nie rzadziej niż na dzień bilansowy w taki sposób, aby rzeczowe składniki aktywów obrotowych były wycenione według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto. Jeżeli zatem przyjęta przez jednostkę, dopuszczona przepisami ustawy, wycena określonego składnika spowoduje, że na dzień bilansowy jego cena będzie wyższa od ceny sprzedaży netto, wówczas musi on na ten dzień być wyceniony na poziomie ceny sprzedaży netto.

Doprowadzanie w takich sytuacjach do wyceny według niższej ceny sprzedaży netto następuje poprzez aktualizację wartości składników aktywów obrotowych.

Mówi o tym art. 34 ustawy o rachunkowości.

 

Ewidencja księgowa stanów magazynowych

Do ewidencji stanów magazynowych stosujemy konta ksiąg pomocniczych, które są rozwinięciem kont głównych. Na koniec każdego okresu sprawozdawczego, za pomocą zapisów dokonanych na kontach ksiąg pomocniczych następuje ustalenie wartości aktywów obrotowych związanych z gospodarką magazynową.

Konta ksiąg pomocniczych (najczęściej w ramach zespołu 3) prowadzi się dla istotnych z punktu widzenia jednostki składników aktywów, czyli m.in. występujące w znaczących ilościach materiały i towary. Prowadzi się dla nich ewidencję:

  • operacji zakupu (faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do wyceny zapasów aktywów obrotowych dla celów bilansowych i podatkowych),
  • istotnych składników aktywów (materiałów, towarów oraz odchyleń od ich cen ewidencyjnych).

W niewielkich przedsiębiorstwach, prowadzących jednorodną działalność, na potrzeby ewidencji można przyjąć konta księgi głównej, bez rozwinięcia analitycznego: 300, 310, 330.

Jednostki duże mogą zastosować ewidencję pomocniczą stosownie do potrzeb. Stopień szczegółowości będzie zależał od rodzajów posiadanych grup materiałów i towarów, sposobu ich magazynowania, czy rodzajów działalności. Analityka może obejmować ewidencję:

  • ilościowo-wartościową (np. materiały w magazynie, towary w hurtowni),
  • tylko ilościową,
  • tylko wartościową (np. towary w placówkach detalicznych).

Możliwe jest odstąpienie od prowadzenia w ciągu roku obrotowego ewidencji zapasów, na co pozwala treść art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości, byleby zostały one wycenione na podstawie spisu z natury na dzień bilansowy.

 

Spis z natury

Ustalenie stanu na potrzeby korekty kosztów na dzień bilansowy oraz na moment rozliczeń z tytułu podatku dochodowego będzie wiarygodne, gdy zostanie oparte na spisie z natury. Obowiązek przeprowadzenia takiego spisu wynika z treści art. 26 ust. 3 pkt 1 ustawy o rachunkowości.

 

Dokumenty magazynowe

Typowy schemat księgowania działalności handlowej jest następujący:

 
  1. Dokument PZ:
    • Odzwierciedla zakup towaru (przyjęcie do magazynu)
    • Powiększa stan magazynowy o wartość zakupionego towaru
     
  2. Dokument WZ:
    • Odzwierciedla sprzedaż towaru (a ściśle mówiąc, jego wydanie klientowi)
    • Zmniejsza stan magazynowy o wartość wydanego towaru z magazynu
    • Ustala koszt sprzedaży

Dokumenty PZ i WZ mogą być korygowane. W zależności od przyczyny korekty zakupu, możemy spotkać się z następującymi przypadkami:

  • Korekta ceny zakupu – wpływa jedynie na cenę ewidencyjną magazynu
  • Korekta zwiększająca ilość przyjętą na magazyn – dla uproszczenia, można stan magazynu zwiększyć za pomocą dodatkowego dokumentu PZ
  • Korekta zmniejszająca ilość przyjętą na magazyn – dla uproszczenia, można stan magazynu zmniejszyć za pomocą dodatkowego dokumentu WZ

W przypadku korekty sprzedaży sytuacja będzie podobna:

  •  

Korekta ceny sprzedaży

  • Korekta ceny sprzedaży – nie ma wpływu na ewidencję magazynową
  • Korekta zwiększająca ilość wydaną z magazynu – dla uproszczenia, można wydanie z magazynu zwiększyć za pomocą dodatkowego dokumentu WZ
  • Korekta zmniejszająca ilość wydaną z magazynu (np. zwrot towaru) – stan magazynu skorygować za pomocą dokumentu PZ

Pozostałe dokumenty magazynowego zależą od sposobu organizacji magazynów. Większość firm korzysta z dokumentów:

  • Korekty magazynowej, który zmienia stan magazynowy na skutek różnych sytuacji, jak złomowanie, straty, kradzieże, itp.
  • RW – rozchód wewnętrzny do celów produkcji lub na własne potrzeby
  • PW – przyjęcie wewnętrzne produktów wytworzonych

Firmy prowadzące wiele magazynów posługują się również dokumentem przesunięcia magazynowego MM.

 

Podstawa prawna

 
gospodarka magazynowa w programie mKsiegowa.pl
Program księgowości internetowej mKsiegowa.pl jest wyposażony w moduł Gospodarki Magazynowej.
Moduł zapewnia księgowanie podstawowych operacji magazynowych, jak:
 

Opracowano na podstawie: Tadeusz Naumiuk „Wzorcowy plan kont 2012 z komentarzem”