Księgowanie amortyzacji

Zasady księgowania amortyzacji środków trwalych

środki trwałe

Środki trwałe

W art. 3 Ustawy o Rachunkowości (UoR) Ustawodawca zdefiniował pojęcie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne i zdatne do użytku oraz przeznaczone na potrzeby jednostki, do których zalicza się przede wszystkim:

  • nieruchomości- grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budynki, będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego;
  • maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy;
  • ulepszenia w obcych środkach trwałych;
  • inwentarz żywy.
 

Wartości niematerialne i prawne

Wartości niematerialne i prawne (WNiP) to nabyte przez jednostkę aktywa trwałe będące prawami majątkowymi, nadające się do gospodarczego wykorzystania o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok i przeznaczone na jej potrzeby. Są to w szczególności:

  • autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje;
  • prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych lub zdobniczych;

know-how.

Do WNiP zaliczyć należy także nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych.

 
księgowanie amortyzacji w programie mKsiegowa.pl
Więcej na temat środków trwałych piszemy w naszych artykułach dotyczących zasad Wyceny Środków Trwałych, które należy określić w Polityce Rachunkowości, wprowadzonej w przedsiębiorstwie, zgodnie z wymaganiami Ustawy o Rachunkowości.
 

Utrata wartości środków trwałych

Środki trwałe (z wyjątkiem gruntów) ulegają zużyciu. W zależności od ich przeznaczenia, sposobu oraz czasu użytkowania zależy okres, przez jaki są one w stanie pełnić swoje funkcje w firmie. Wraz z jego upływem środki trwałe oraz WNiP tracą na wartości. W związku z tym prezentowanie ich w bilansie w wartości początkowej nie przedstawiałoby rzeczywistego stanu aktywów jednostki.

Zatem rachunkowość wykorzystuje mechanizm księgowy nazywany amortyzacją oraz umorzeniem. Pomiędzy tymi dwoma terminami występuje różnica:

  • amortyzacja - to wartość odpisywana w koszty w poszczególnym okresie obrachunkowym;
  • umorzenie - to skumulowana wartość amortyzacji, korygująca wartość ww. aktywów wykazywanych w bilansie z ich wartości brutto (początkowej) do wartości netto.
 

Amortyzacja podatkowa i bilansowa

Z punkty widzenia organizacji księgowości firmy duże znaczenie mają różnice pomiędzy amortyzacją podatkową, a bilansowa. Zróżnicowanie to wynika z przepisów, według których dokonuje się amortyzacji. Jeżeli wynikają one z prawa podatkowego, to mamy do czynienia z amortyzacją podatkową, natomiast, jeżeli z UoR, to mamy do czynienia z amortyzacją bilansową. Różnice między prawem bilansowym i podatkowym dotyczą głównie: wartości początkowej majątku podlegającego amortyzacji, momentu jej rozpoczęcia oraz metody, zakresu składników aktywów podlegających amortyzacji.

 

Metody amortyzacji

W UoR nie wymienia się generalnie żadnej metody amortyzacji. Nie należy jednak stosować zasad, których wynik nie będzie zgodny ust. 2 art. 32 UoR, cytowanym poniżej:

Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, na określenie którego wpływają w szczególności:

1) liczba zmian, na których pracuje środek trwały;

2) tempo postępu techniczno-ekonomicznego;

3) wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem;

4) prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego;

5) przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.”

Cytowane uregulowania (zgodnie z UoR) mają zastosowanie również do amortyzacji WNiP.

 

Metody amortyzacji i prawo podatkowe

Swoboda wyboru metod amortyzacji dopuszczalnych przez prawo bilansowe ograniczona jest przez system podatkowy. Przepisy podatkowe (u.p.d.o.f oraz u.p.d.o.p) wyznaczają obligatoryjne metody amortyzacji oraz narzucają wysokość stawek amortyzacyjnych precyzując w ten sposób okres i intensywność amortyzowania składników majątku. Przepisy podatkowe określają stawki amortyzacyjne dla poszczególnych grup środków trwałych. Natomiast UoR zawiera tylko wskazówki, jak ustalać stawki amortyzacyjne, ale nie określa ich wysokości (wyjątek stanowią koszty prac rozwojowych oraz wartość firmy).

Decyzję o zasadach amortyzacji podejmuje kierownika jednostki.

Prawo bilansowe nie zakazuje stosowania stawek podatkowych. W opinii wielu księgowych przyjęcie w zakresie amortyzacji prawa podatkowego jest rozwiązaniem optymalnym. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się: w myśl prawa podatkowego- od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku wprowadzono do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych; zgodnie z UoR amortyzację należy rozpocząć nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego lub WNiP do użytkowania;

  • przed wybraniem odpowiedniej (podatkowej) stawki procentowej amortyzacji należy ustalić dla danego środka trwałego jego symbol w Klasyfikacji Środków Trwałych;
  • odpisów amortyzacyjnych dokonuje się w równych ratach, tzn. miesięcznych, kwartalnych lub jednorazowo na koniec roku podatkowego;
  • umorzenie reprezentuje zużycie majątku trwałego doprowadzając jego wartość w bilansie do wartości netto.
 

Przykład

Spółka z o. o. zakupiła w 2013 r. środek trwały o wartości 12000 zł. Środek ten będzie zdatny do użytku przez 10 lat, a potem stanie się on już bezużyteczny. Środek został wprowadzony do ewidencji i przyjęty do użytkowania w grudniu 2013 r.. W związku z tym przez 10 lat przedsiębiorstwo będzie odpisywało rocznie po 0,1 wartości danego środka trwałego w koszty, aż po 10 latach cała wartość środka zostanie przeniesiona w koszty. W firmie obowiązuje liniowa metoda amortyzacji (przez okres amortyzacji stosowana jest określona, jedna stawka amortyzacji, a środek trwały jest równomiernie amortyzowany przez cały czas jego użytkowania), stawka- 10 %, odpisy dokonywane są co miesiąc.

1. Wyliczenie miesięcznej wielkości amortyzacji:

12000 zł : 12 = 1000 zł
1000 zł × 0,1 = 100 zł

Na dzień 31.12.2014 r. wartość umorzenia wyniesie 1200 zł (12×100 zł), a wartość netto środka na ten dzień 10800 zł (12000 zł-1200 zł).

Ewidencja na kontach

Opis operacji/kwota Wn Ma
PK- miesięczna wartość amortyzacji: 100 zł 401-1 Amortyzacja środków trwałych 071 Umorzenie środków trwałych
 
księgowanie amortyzacji w programie mKsiegowa.pl
Program księgowości internetowej mKsiegowa.pl posiada możliwość definiowania wzorców szybkiego księgowania dla podstawowych zdarzeń gospodarczych.
Program posiada ponadto ułatwienia w księgowaniu amortyzacji liniowej poprzez mechanizm Rozliczeń międzyokresowych.
 

Podstawa prawna

  • Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (opracowano na podstawie Dz. U. z 2013 r., poz. 330);
  • Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (opracowano na podstawie: tj. Dz. U. z 2014 r., poz. 851);
  • Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.).