Mechanizm odwrotnego obciążenie nie obowiązuje od 1 listopada 2019 r. Możliwość wykorzystania tego mechanizmu została pozostawiona w programie aby móc wprowadzać lub edytować dokumenty wprowadzone przed tą datą.

Odwrotne obciążenie

Podatek od towarów i usług zwykle rozlicza z urzędem skarbowym sprzedawca tych towarów i usług. Ustawa o VAT (Dz.U. 2013 poz. 35), w art. 17 określa przypadki, w których obowiązek rozliczenia podatku VAT z tytułu dostaw towarów i usług został przeniesiony na nabywcę.

Dotyczy to głownie wyrobów ze stali, ale także innych produktów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, jak:

• odpadów szklanych,
• odpadów z papieru i tektury, z tworzyw sztucznych,
• surowców wtórnych z papieru, tektury, tworzyw sztucznych i gumy,
• surowców wtórnych ze szkła,
• wyrobów z miedzi.

Jest to tzw. mechanizm o nazwie odwrotne obciążenie.

Kto może otrzymać fakturę z odwrotnym obciążeniem?

Podatnikami - osobami obowiązanymi do rozliczenia podatku VAT w sytuacji odwrotnego obciążenia - są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą nabywające towary wymienione w zał. nr 11 do ustawy o VAT, jeżeli spełnione są łącznie trzy warunki (art. 17 ust. 1 pkt 7):

• dokonującym dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT (czyli dostawcą jest podatnik VAT czynny, niekorzystający ze zwolnienia podmiotowego ze względu na wysokość sprzedaży);
• nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT (przedsiębiorca);
• dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT (czyli zwolnieniem z VAT z tytułu dostawy towarów używanych).

Problem „odwrotnego obciążenia” nie ma miejsca, jeżeli sprzedaż wymienionych wyrobów jest dokonywana na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. W takim przypadku sprzedaż opodatkowana jest na zasadach ogólnych i odwrotne obciążenie nie ma zastosowania, a VAT rozlicza sprzedawca.

Temat „odwrotnego obciążenia” zaczyna się, gdy nabywcą jest przedsiębiorca będący czynnym lub zwolnionym podatnikiem VAT.

Sposób obliczenia VAT w przypadku odwrotnego obciążenia

W momencie otrzymania przez nabywcę faktury z adnotacją odwrotne obciążenie i spełnieniu wszystkich trzech warunków o których mowa powyżej, nabywca musi rozliczyć podatek VAT z tej transakcji.

Faktura wystawiona przez sprzedawcę (podatnika VAT) potwierdzająca dostawę towarów wymienionych w załączniku nr 11 powinna zawierać adnotację odwrotne obciążenie i nie powinna zawierać stawki ani kwoty podatku VAT. Sprzedawca wykazuje na fakturze jedynie wartość netto (art. 106e, ust. 4, pkt. 1 ustawy).

Kwotę podatku oblicza nabywca według właściwej dla danego towaru stawki VAT.

Podstawą opodatkowania jest kwota, którą nabywca jest obowiązany zapłacić dostawcy za zakupiony towar. U podatnika – nabywcy, który stosuje mechanizm odwrotnego obciążenia, kwota podatku należnego może stanowić jednocześnie kwotę podatku naliczonego, jeżeli zakupione towary są wykorzystywane przez niego do wykonywania czynności opodatkowanych.

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w takim przypadku w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku należnym u nabywcy z tytułu dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca. Wówczas nabywca wykazuje naliczoną kwotę podatku w ewidencji VAT, jednocześnie w części dotyczącej podatku należnego, jak i w części dotyczącej podatku naliczonego. W praktyce nabywca oblicza kwotę podatku należnego i równocześnie kwotę tę uznaje, jako kwotę podatku naliczonego.

Jak wykazać odwrotne obciążenie w deklaracji VAT?

W zależności od tego, czy nabywca jest podatnikiem VAT czynnym, czy zwolnionym wykazuje VAT w odpowiedniej deklaracji.

W przypadku, gdy nabywcą jest podatnik VAT czynny VAT należy i naliczony wykazuje się w deklaracji VAT-7, VAT-7K lub VAT-7D, w zależności od sposobu rozliczania podatku.

Gdy nabywca jest podatnikiem innym niż podatnikiem VAT czynnym, VAT należny wykazuje się w deklaracji VAT-9M .

Podatnik nie będący podatnikiem VAT czynnym nie ma prawa do odliczenia podatku VAT.

Podatnik dokonujący sprzedaży i wystawiający fakturę jest zobowiązany wykazać się należytą starannością przy sprawdzeniu kto jest nabywcą towarów będących przedmiotem transakcji. Przypomnijmy, że to status nabywcy decyduje o tym, kto rozlicza podatek należny od takiej transakcji.

Jest to szczególnie istotne w przypadku obrotu towarami objętymi mechanizmem odwróconego obciążenia VAT, ponieważ w związku z nabyciem tych towarów, podatnikiem z tego tytułu staje się ich nabywca.

Przykładowe zapisy księgowe

U sprzedawcy:

 Wn 201 Rozrachunki z odbiorcami
 Ma 730 Sprzedaż towarów / 741 Sprzedaż materiałów

U nabywcy:

Wartość faktury ( netto)

 Wn 301 Rozliczenie zakupu 
 Ma 202 Rozrachunki z dostawcami
 Wn 310/330 Magazyn materiałów, towarów lub bezpośrednio 402 Zużycie materiałów
 Ma 301 Rozliczenie zakupu

Wartość wyliczonego samodzielnie podatku VAT

 Wn 223  Vat naliczony
 Ma 222 Vat należny

Program księgowości internetowej mKsiegowa.pl posiada możliwość wystawiania faktur z odwrotnym obciążeniem.   Dodatkowo program posiada mechanizmy ułatwiające księgowanie zakupu z odwrotnym obciążeniem, oraz przygotowania odpowiedniej deklaracji VAT.